Gazze’deki krizin nedenleri, olası sonuçları ve bölge ülkelerinin konumu hakkında konuştuğumuz Ali, krizin başlangıcı için Hamas’ın roket saldırılarının öncesine bakmak gerektiğini söylüyor.
‘Krizi Hamas’ın roketleri başlatmadı’
Tarık Ali: İsrailliler saldırılarına başlamadan önceki 16 ay boyunca Gazze kuşatma altındaydı, çok az bir miktar dışında, ilaç girişine dahi izin verilmiyordu.
Mısırlılara da, Gazze’yle aralarındaki Refah sınır kapısını kapatmaları söylenmişti. İsrail’in propagandasına inanıp, olan bitenden Hamas’ın sorumlu olduğunu söylemek korkunç derecede anlamsız bir şey.
‘İsrail propaganda başarısını kutluyor olmalı’
Dünya çapında yayın yapan pek çok yayın kuruluşunun da İsrail’in bu yöndeki propagandasını bu derece sahiplenmiş olmaları şok edici bir durum. İsrailliler bu başarılarından dolayı kendilerini kutluyor olmalılar.
Batı medyası Filistin’de ne olup bittiğini sürekli asıl bağlamından kopararak aktarıyor ve İsraillilerin görüşlerine orantısız bir şekilde, daha fazla yer veriyor. Bu BBC için de böyle. İsrail büyükelçisine verdikleri yerle, ciddi Filistinli siyasetçilere ayırdıkları süre aynı değil.
‘Medya olayı bağlamından koparıyor’
Medya, Filistinden haber verdiğinde ise sürekli bağlamından koparıyor ve “Bakın Filistinliler roket fırlatıyor;” Bakın intihar saldırısı düzenliyorlar” diye aktarıyor. Ancak, yıllarca İsrail’in kıskacı altında yaşayan insanların böyle eylemlere yönelmeleri çok doğal.
Geçmişte, bazı eski İsrailli generaller dahi, Filistinlileri anlayabildiklerini söylüyorlar. Çatışmanın nedenlerini ortaya koymadan bu sonuçları göstermek meseleyi bağlamından koparmaktır.
Hamas’ın Filistinlilerce iktidara seçildiği 2006 yılından bu yana, İsrailliler ve kendilerini destekleyen Amerika Birleşik Devletleri ile Avrupa Birliği bu hareketten kurtulmanın yollarına bakıyor.
 Gazze konusunda medya, sadece ABD’de tam olarak etkili. |
Ama ilginç olan şey, bunun işlemiyor oluşudur. Bakın Avrupa’nın her kenti Gazze’nin işgaline karşı büyük gösterilere sahne oluyor. Medyanın istediği sonucu aldığı tek yer Amerika Birleşik Devletleri ki, orada kanallar Gazze’de olup bitenlerin görüntülerine dahi yer vermiyorlar.
BBC: Filistinliler dünyayı İsrail karşısında bir araya gelmeye çağırıyorlar, ancak kendileri dahi önemli bir bölünmeyi yaşıyorlar. Yaşanan çatışmada bu bölünmenin rolünü nasıl görüyorsunuz?
Tarık Ali: Filistinliler yönetimleri anlamında birlik halinde değiller bu doğru. Birlikte olmamalarının nedeni de, Mahmud Abbas yönetimindeki El Fetih hareketi’nin İsrail’le işbirliği yapmaları ve istedikleri her şeyi yerine getirmeleri. Hamas’ı şiddet ve zor yoluyla geriletmeye çalıştılar.
 |
Yönetimde bölünen Filistinliler tabanda birlik içinde. |
El Fetih’in güvenlik birimleri Gazze’deki İslam Üniversitesine saldırı düzenledi ve Hamas militanlarını işkenceden geçirdi. Sonrasında Hamas buna karşılık verip, Gazze’de kontrolü ele geçirince de bunu bir silahlı darbe olarak nitelediler.
Dolayısıyla, İsrail’in kabul etmeye hazır olduğu Filistinliler ancak işbirlikçi olanları.
Ancak üst düzeydeki bu bölünmeye rağmen, Filistinlilerin tabanda bütünlük içinde olduklarını görmek güzel. El Fetih güvenlik güçleri, başlarda durdurmaya çalışsalar da Batı Şeria’da büyük protesto gösterileri oldu.
Bölünmüşlüğün nedeni Hamas mı el Fetih mi?
BBC: Siz böl ve yönet politikasının Filistin’de de uygulandığını ve bu saldırıların da bu sayede mümkün olduğunu da söylüyorsunuz. Sizce, Filistin’de bölünmeyi en baştan yaratan, Hamas mı El Fetih mi?
Tarık Ali: Geçmişte sömürgecilik dönemi boyunca da sürekli bölüp yönettiler. Şimdi de, Irak’ta ne yaptıklarına, Afganistan’da ne yapmaya çalıştıklarına bakın, aynı şeyi göreceksiniz. 19. ve 20. yüz yıl boyunca uyguladıkları böl-yönet siyasetini Filistin’de de uyguladılar.
|
Filistinlileri bölmeyi Oslo görüşmeleriyle başardılar. |
Uzun bir zaman boyunca bölemedikleri Filistinlileri en son Oslo anlaşmaları sırasında bölmeyi başardılar. Ama bence şimdiler de Filistinliler neler olup bittiğini ve liderlerinin ve diğer ülkelerin kendilerini hangi yöne götürdüklerini gördüler.
BBC: ‘Bölünme’den birinci intifada sırasında kurulan Hamas’ı sorumlu tutanlar ve İsrail’in kuruluşu sırasında Hamas’a hoşgörü gösterdiğini düşünenler de var. Siz Hamas’ın rolü konusunda ne düşünüyorsunuz?
Tarık Ali: Kuruluşu sırasında İsrail’in Hamas’ı cesaretlendirdiği konusunda bir şüphem yok. Bu o dönem böl ve yönet siyasetinin bir parçasıydı. Ancak bu çok ciddi biçimde ters tepti.
Bence, bölünme bahsettiğiniz birinci intifada sırasında, İsrail’in intifadanın liderleri yerine Tunus’taki liderlikle müzakere yürütmeyi seçmesiyle başladı. Ciddi bir şekilde ele alındığında bölünmenin nedeninin bu olduğu görülecektir.
‘Mübarek, Filistinlilerin nefretini topladı’
BBC: Peki, Orta Doğu’da ve dışardan bazı ülkelerin Gazze’deki çatışmaları durdurmak için arabuluculuk çabalarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Tarık Ali: Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek, bir diktatördür. Seçimle işbaşına gelmemiştir. Amerika Birleşik Devletleri de bu diktatörlüğü desteklemektedir.
Hüsnü Mübarek’in bu kriz konusunda oynadığı tek rol, işbirlikçilik rolüdür. Hamas’tan kurtulmak için ABD’yle işbirliği yapmıştır. Bu kişinin şimdi bağımsız bir arabulucu gibi ortaya çıkması ciddiye alınacak bir şey değil ve Filistinliler kendisinden nefret ediyor. Ramallah ve Gazze’de insanlar “Hüsnü Mübarek bekle senin mezarını kazıyoruz” diye slogan atıyorlar.
‘İsrail’i sözler değil, somut adımlar etkiler’
BBC: Gazze’de yaşananlar Türkiye’de de siyasetçilerin gündeminin ilk sıralarında yer alıyor. Bugün partisine seslenen Başbakan Erdoğan, İsrail karşısında geçmişte sarf ettiği ve sert olarak yorumlanan açıklamalarını sürdürdü ve “Gazze’de çocuklarla birlikte insanlık ölüyor” dedi. Siz Türkiye’nin bu konudaki tutumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Tarık Ali: Türkiye hükümetine gelince; evet çok gürültü çıkarıyorlar, ama hiçbir şey yapmıyorlar. Venezuela’da Hugo Chavez, Gazze’deki yaşananların ardından İsrail büyükelçisini sınır dışı ederken, Türkiye hükümeti bunu yapmıyor ve elçiyi kabul ediyorlar. Dolayısıyla, her tür gürültü çıkarabilirler.
|
Somut adım atma konusunda hem Mısır hem de Türkiye hükümetleri oldukça zayıf. |
Ağır sözler İsraillileri yaralamıyor, buna alışkınlar. İsrail’i ancak somut adımlar etkiler ki bu anlamda hem Mısır’ın hem de Türkiye’nin Amerikan yanlısı hükümetleri oldukça zayıflar.
‘Hamas’ı bitirememek saldırının başarısızlığı anlamına gelecek’
BBC: Gazze’deki operasyon sona ermedi ama önünde sonunda sona erecek gibi görünüyor ve İsrail Gazze’de uzun süreli işgal hedeflemediğini belirtiyor. Sizce, İsrail geri çekildikten sonra neler yaşanacak?
Tarık Ali: İsrail’in amacı Hamas’ı ortadan kaldırmak ve el Fetih’in Gazze’yi tekrar ele geçirmesini sağlayacak bir ortam yaratmaktı. Bunun işe yarayacağını sanmıyorum ve işe yaramaması durumunda, bu onlar için bir yenilgi olacak. Bence insanlar Mahmut Abbas yönetimindeki el Fetih’in işbirliğiyle İsrail’in kendilerine ne yaptığını unutmayacak. Dolayısıyla da İsrail’in ve batının istedikleri yola girmeyecekler.
|
Pek çok Filistinli artık, tek devletli çözümden yana. |
Birçok Filistinli, eğer bize önerdikleri iki devletli çözüm buysa, yani İsrail mandasında bir devlet öneriliyorsa, bunu kabul etmeyeceğini düşünüyor. Konuştuğum pek çok Filistinli artık, tek çözümün Filistinliler ile İsraillilerin birlikte yaşadığı tek devletli bir çözümden yana olduklarını söylüyor.
