Barack Obama ‘nın en büyük derdi, işsizlik ve ekonomi

ABD’de 37 eyalette uygulanan geçici istihdam programı sona erdi, İşsizler ordusunun büyümesi anlamına gelen bu gelişme ekonomiyi diriltemeyen Obama yönetimini ara seçimlerde zorlayacak.

Küresel krizin doğum yeri ABD, krizden en fazla yara alan ülkelerin de başında geliyor. İşsizlik oranının yüzde 9,6’ya tırmandığı ülkede hükümetin teşvik programı kapsamında 37 eyalette uygulanan geçici istihdam programında sona gelinmesi işsizliğin kanayan yara olmaya devam edeceğine işaret ediyor.

Geçen hafta perşembe günü sona eren Temporary Assistance for Needy Families (İhtiyacı Olan Aileler İçin Geçici Yardım-TANF) programına aktarılan 5 milyar dolarla ABD’nin 37 eyaletinde onbinlerce kişiye istihdam sağlanıyor, gıda programlarına ve konut yardımlarına da kaynak aktarılıyordu.

Program rafa kalkıyor

Programı daha önce iki kez uzatan Kongre, sivil toplum örgütlerinin baskısına rağmen programın sona erdiği 30 Eylül’de yeni bir uzatma kararı almadı. Bu da, en azından şimdilik, programın rafa kalktığını gösteriyor.

TANF programının sona ermesi ile çok sayıda geçici çalışana artık işe gelmemelerinin söylendiğini ve bu kişilerin yeni iş bulmalarının oldukça zor olduğunu söyleyen uzmanlara göre yenileme olacaksa bile bu ancak ara seçimler sonrasında gerçekleşebilir.

Ancak 1 trilyon doları aşan teşvik paketi ile ekonomiyi ayağa kaldırmaya çalışan ABD Başkanı Barack Obama hükümeti 2 Kasım’da gerçekleştirilecek ara seçimler öncesinde başarılı olabilmiş değil.

Bu nedenle hükümete yönelik eleştiriler her geçen gün artıyor ve Obama yönetiminin 2 yıla yaklaşan görev süresine not verme niteliği de taşıyan ara seçimlerde ekonominin gidişatının belirleyici olacağı vurgulanıyor.

ABD’de yoksullara yönelik yasalar ve politikalar üzerine çalışan sivil toplum örgütü Center for Law and Social Policy (CLASP) kıdemli analistlerinden Elizabeth Lower-Basch, TANF’ın bitişi ile onbinlerce insanın kalıcı iş arayan milyonlar arasına katıldığını belirtti.

Ancak bazı eyaletler istihdam programının kapsamını daraltarak birkaç ay daha sürdürme kararı aldı. Bunlardan biri, geçen hafta analist Meredith Whitney’in, bütçesindeki delik nedeniyle iflasın eşiğindeki eyaletler listesinde yer alan Illinois. Yaklaşık 26 bin kişiyi TANF kapsamında işe yerleştiren eyalette program iki ay daha uzatıldı.

Ekonomiyi güçlendirmenin en iyi yolu insanları işe sokmak

CNN’e konuşan Illinois valisi Pat Quinn, “Ekonomiyi güçlendirmenin en iyi yolu insanları işe sokmak. Bu hem aileler, hem de işletmeciler için olumlu bir süreç” yorumunu yaptı. South Carolina, Texas ve Minnesota eyaletleri de teşvikle istihdam sağlama programını birkaç ay daha uygulama kararı aldı.

Bu arada dün, yine ekonomik krize çare olması için çıkarılan 700 milyar dolarlık Sorunlu Varlıkları Kurtarma Programı (TARP) da sona erdi. Ancak çıkışının üzerinden iki yıl geçen bu programın performansı ve vergi mükelleflerinin sırtına bindirdiği yük hâlâ tartışma konusu.

Yeni uygulama kapıda

Büyük ve küçük finans kuruluşlarına sermaye enjekte ederek finans sistemini istikrara kavuşturmayı hedefleyen bu programın sona ermesinin ardından ABD Hazine Bakanlığı ‘nın yeni bir uygulama başlatmayacağı belirtiliyor.

TARP, 70 milyar dolarla sigorta devi AIG’yi kurtarmış, toplam 67 milyar dolar ile Otomotiv Endüstrisi Finansman Programı ile Detroit devleri General Motors ve Chrysler’ın iflastan kurtulmasına yardım etmiş, 55 milyar dolar da Hazine’nin Semaye Alım Programı’na aktarılmıştı.

Öte yandan, ekonominin bir türlü ayağa kalkamadığı ABD’de ara seçimler öncesinde Demokratlarla Cumhuriyetçiler arasındaki savaş kızıştı. Cumhuriyetçi kanat, seçmenlere yönelik propogandalarında ABD Başkanı Obama’yı ve Demokratları ekonomiyi düzeltemeyerek hayatı zorlaştırdıkları gerekçesiyle eleştiriyor. Demokratlar ise finansal krize ve resesyona bir önceki George W. Bush hükümetinin yani Cumhuriyetçilerin neden olduğunu savunuyor.

Demokratlara göre krizi Obama kurtaramadı

Demokratlara göre Cumhuriyetçiler finans ve otomotiv sektörlerine yönelik kurtarma hareketlerini ve Obama’nın teşvik programını engellemeyi başarabilseydi yüksek işsizlik oranı, rekor sayıda icralar ve iflaslar daha da kötü bir seviyede olacaktı. Temsilciler Meclisi ve Senato’da çoğunluğu elinde bulunduran Demokratların bu hakimiyeti seçimlerde zedelenebilir.

Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu elde etmeleri halinde Demokrat Başkan nancy Pelosi’nin yerine gelmesi beklenen adaylar arasında yer alan Cumhuriyetçi John Boehner, Associated Press haber ajansına yaptığı açıklamada ülkenin vergi, harcama ve Obama karşıtı bir havada olduğunu belirtti.

Kamuoyu yoklamaları da teşvik programına yönelik kuşkuları, Wall Street’e ve otomotiv devlerininin kurtarılmasına olan öfkeyi ve hükümete yönelik güvensizliği ortaya koyuyor. Ayrıca 13.6 trilyon dolara ulaşarak gayri safi yurtiçi hasılayı da sollayan borç yükü bir başka büyük rahatsızlık konusu. Bu olumsuz tablo ile ara seçimlerde iktidarını test edecek olan Obama’nın her sonuca hazırlıklı olması gerektiği vurgulanıyor.